دعاوی خانواده
خانواده با اهمیت ترین نهاد اجتماعی است و نقش انکار‌ناپذیری در سلامت فرد و اجتماع دارد. با توجه به تغییر شیوه زندگی و دعاوی ناشی از اختلافات خانوادگی که مهم ترین آن ها موضوع طلاق ، مهریه و حضانت فرزندان است و حجم انبوهی از پرونده ها را به خود اختصاص داده است دانستن این حقوق برای هر شخصی لازم است.
دعاوی خانواده
هدف اصلی حقوق خانواده ، حفظ مصالح اعضا و نهاد خانواده است تا در نتیجه آن جامعه سالمی داشته باشیم. در کنار مسائل فردی و اجتماعی که نشات گرفته از حقوق خانواده است دانستن حقوق و تکالیف اعضاء نسبت به یکدیگر جزء لاینفک حقوق خانواده است. به طوری که مطابق اصل دهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است ، اما نه در فقه و نه در قانون مدنی ایران برای خانواده تعریف روشنی ارائه نشده است.
در عین حال ، با توجه به قواعد و مقررات حقوق مدنی ، خانواده مجموعه ای هستند که به دلایل سببی و نسبی ، همبستگی حقوقی و اجتماعی یافته‌اند.
خانواده شامل زن ، شوهر و فرزندان آن‌ها می‌شود که با ریاست آن بر عهده شوهر است.
با عقد نکاح رابطه ی همسری میان زن و مرد به وجود می آید و با فرزند دارشدن این رابطه به پدر و مادری ارتقاء می یابد و علاوه بر حقوق و تکالیف زوجین نسبت به هم حقوق و تکالیف پدر و مادری نیز منعقد می شود.
قواعد حاکم بر ایجاد یا انحلال رابطه میان زن و شوهر و آثار آن ، که عمدتاً برپایه قرارداد نکاح است، با احکام ناظر بر روابط میان والدین و فرزندان، که مشمول قواعد امری و قوانین حمایتی قانون‌گذار است تفاوت دارد.
قوانین برشمرده شده در باب حقوق خانواده شامل مواردی از قبیل؛ خواستگاری ، شرایط و موانع نکاح ، اصل نکاح ، فسخ نکاح ، طلاق ، نسب ، اثبات زوجیت ، نفقه همسر، فرزندان و اقربای نزدیک ، مهریه ،نگهداری و حضانت اولاد و … می شود.
حقوق ایجادی پس از عقد نکاح :
پس ازاینکه عقد نکاح به طور صحیح واقع شد ، حقوق و تکالیف زوجین در مقابل یکدیگر برقرار می‌شود که برخی از آن‌ها جنبه مالی دارد (مانند مهر و نفقه) و شماری دیگر جنبه غیرمالی (مانند لزوم حسن معاشرت زوجین با یکدیگر و همراهی و مشارکت آن دو در تحکیم مبانی خانواده و تربیت فرزندان ).
دعاوی خانوادگی
مطابق قانون مدنی ریاست مرد برخانواده از تکالیف اختصاصی او است که موجب ایجاد برخی آثار حقوقی می شود. از جمله ولایت قهری داشتن زوج بر اطفال ، لزوم تأمین هزینه اداره خانواده و لزوم رعایت شروط و وظایف خاص زوجیت نیز ضرورت تمکین از جانب زوجه.
انحلال نکاح :
انحلال نکاح به معنای از میان رفتن رابطه همسری بین زن و مرد و پایان یافتن قرارداد نکاح است که شامل موارد ذیل می شود:
فسخ نکاح و موجبات آن (به عنوان مثال وجود عیوبی از قبیل عنن، قرن و جنون و… در هر یک از زن و مرد ) که به هر یک از زوجین امکان فسخ نکاح را می دهد.
خویشاوندی :
خویشاوندی ، یعنی رابطه‌ای که براثر نکاح یا نسب یا رضاع بین دو نفر به وجود می‌آید. در بحث خویشاوندی موضوعاتی نظیر؛ اقسام ، طبقات ، درجات و آثار قرابت مطرح می شود.
در تمام اقسام قرابت ، در حدود تعیین شده ، از موانع نکاح‌اند ، اما از حیث ایجاد حقوق و تکالیف مالی یکسان نیستند.
دادگاه خانواده طلاق
نسب :
به زبان ساده نسب عبارت است از رابطه قانونی و شرعی میان اعضا خانواده از جمله پدر و مادر با فرزندان.
موضوعاتی همچون اقسام نسب ، راه‌های اثبات نسب مشروع ، اقرار به نسب و آثار آن ، نفی نسب ، نفی ولد و لعان در قانون مدنی از مباحث مربوط به نسب هستند.
برای برقراری حقوق و تکالیفی میان اعضاء خانواده ثبوت نسب امری بدیهی است که این موضوع است باعث ایجاد مسائلی همچون ولایت قهری ، حضانت ، نفقه و توارث می شود.
ولایت بر فرزندان :
یکی دیگر از آثار مهم نکاح ، موضوع ولایت قهری بر فرزندان است. ولایت ، اقتداری است که به منظور اداره امور فرزندان اعم از مالی و غیرمالی به اولیا داده شده است.
مطابق قانون مدنی ولایت قهری شامل ولایت پدر ، جد پدری می شود. در کنار واژه ولی قهری در قانون واژه ولی خاص نیز به کار رفته است که شامل ، پدر، جد پدری و وصی منصوب از سوی هر یک از آن ها می شود تا در صورتی هیچ از پدر و جد پدری حضور نداشته باشند امور مولی علیه بر عهده آن وصی منصوب باشد.
نفقه :
نفقه یعنی تأمین هزینه زندگی زوجه که شامل خانه ، اثاثیه ، منزل ، غذا ، لباس ، دارو و درمان بوده که از زمان عقد دائم بر عهده شوهر است. محاسبه میزان نفقه بر مبنای شئونات خانوادگی زن ، عرف و عادت ساکنان هر منطقه و وضع مالی مرد می باشد.
نفقه ویژه نکاح دایم است و زنی که به سبب عقد موقت به زوجیت مردی درآمده مستحق نفقه نیست مگر اینکه بر این مسئله توافق کرده باشند. از سوی دیگر زنی که از شوهر خود تمکین نکند (تمکین عام و خاص) مستحق دریافت نفقه نیست.
پرداخت نفقه به زوجه باید توسط زوج اثبات شود. لذا به محض درخواست نفقه از طرف زن مرد ملزم به ارائه ادله مبنی بر عدم تمکین زن است. اثبات نشوز (عدم تمکین) زن در دادگاه خانواده مثل ندادن نفقه و اجازه ازدواج مجدد را برای مرد فراهم می کند.
علاوه بر زن ، فرزندان دارای حق دریافت نفقه هستند. نفقه‌ی کودک از بدو تولد بر عهده‌ی پدر است. در صورتی که پدر در قید حیات نباشد و یا توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد این تکلیف برعهده خانواده پدری است و درنهایت اگر آن ها نیز توانایی پرداخت نداشته باشند، نفقه بر عهده مادر است.
دادگاه خانواده و دعاوی خانوادگی
دادگاه خانواده :
دادگاه خانواده به عنوان یک دادگاه اختصاصی صلاحیت رسیدگی به دعاوی زیر را دارد :
- نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن
- نکاح دائم ، موقت و اذن در نکاح
- شروط ضمن عقد نکاح
- ازدواج مجدد
- جهیزیه
- مهریه
- نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت
- تمکین و نشوز
- طلاق ، رجوع ، فسخ و انفساخ نکاح ، بذل مدت و انقضای آن
- حضانت و ملاقات طفل
- نسب
- رشد ، حجر و رفع آن
- ولایت قهری ، قیمومت ، امور مربوط به ناظر و امین اموال محجوران و وصایت در امور مربوط به آنان
- نفقه اقارب
- امور راجع به غایب مفقود الاثر
- سرپرستی کودکان بی سرپرست
- اهدای جنین
- تغییر جنسیت
درصورت داشتن هرگونه سوال و نیاز به مشاوره در زمینه حقوق خانواده با مشاورین و وکلای متخصص و مجرب ما در موسسه حقوقی سرآسا مشورت و یا تماس باما بگیرید
